Po każdej pracy należy się chwila na odpoczynek. W końcu męczysz się zarówno siedząc przed komputerem w pozycji siedzącej, jak i pracując w zakładzie kosmetycznym. W związku z tym każdy pracownik ma prawo do przerwy w pracy. No właśnie… czy każdy? Ile wynosi przerwa w pracy i w jaki sposób jest ona regulowana? Dowiesz się tego z poniższego artykułu! 😄
Przychodzisz do pracy i od razu myślisz o przerwie? Nie ma się co oszukiwać — bez tych kilku momentów wytchnienia, dzień roboczy byłby trudny do przeżycia.
Jednak nie spotkałam się jeszcze z nikim, kto stwierdziłby, że 15 minut na przerwę to satysfakcjonująca długość.
Czy możesz coś z tym zrobić?
A może znowu pozostaje Ci wyłącznie zastanawianie się, w jaki sposób zorganizować sobie przerwę, żeby zmieścić się w tak ograniczonym czasie?
Zaraz przedstawię Ci najważniejsze informacje dotyczące przerwy w pracy. W tym artykule przeczytasz m.in.:
- dlaczego nie wszyscy mają tak samo długie przerwy;
- kto może liczyć na dłuższe przerwy;
- ile musi wynosić minimalna przerwa pomiędzy dwoma dniami pracy.
Przerwa — czyli czas wolny, zatrzymanie, brak działania. To czas, w którym NIE pracujesz.
Ale czemu pracodawca w ogóle powinien się tym zajmować?
Pracodawca płaci Ci za to, że wykonujesz dla niego zadania. Dlaczego powinien zapewniać Ci możliwość odpoczynku? Przecież — i tu posłużę się postacią pracodawcy-wyzyskiwacza — równie dobrze możesz odpocząć dopiero po wykonanej pracy…
Na szczęście Kodeks Pracy wymaga zapewnienia pracownikowi przerwy w trakcie pracy. Co więcej — czas takiej przerwy jest wliczany do czasu pracy, a więc pracodawca nie ma prawa wymagać jego “odpracowania”. Po prostu — płaci za niego i już. 😄
Przyjrzyjmy się, co Kodeks Pracy mówi o takiej przerwie i w jaki sposób ją różnicuje.
Kodeks pracy o przerwie
Zgodnie z art. 134 Kodeksu Pracy:
Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy.
Powyższy przepis mówi o popularnej przerwie śniadaniowej, która jest udzielana pełnoetatowemu pracownikowi na 15 minut dziennie.
Co jeszcze wynika z tego zapisu w Kodeksie Pracy? Otóż, jeżeli Twój dzienny wymiar czasu pracy nie przekracza 6 godzin to… nie masz prawa do przerwy. W związku z tym pracując na połowę etatu musisz być w pełnej gotowości przez cały dzień roboczy.
Uwaga! Pamiętaj także o tym, że przerwa przysługuje Ci w sposób bezwzględny. Nie możesz z niej zrezygnować, żeby wyjść kwadrans przed końcem zmiany.
A w jaki sposób przedłużyć przerwę?
Czy to w ogóle możliwe?
15 minut to dla Ciebie za krótko na złapanie oddechu w pracy? Zupełnie to rozumiem. Poniżej pokażę Ci sytuacje, w których możesz liczyć na dłuższą przerwę.
Praca przy komputerze
Pracujesz w pozycji siedzącej — przez 8 godzin przy komputerze?
To okropne dla Twoich oczu i kręgosłupa! Wbrew pozorom może to mieć gorsze konsekwencje dla Twojego zdrowia niż praca fizyczna.
Oczywiście nie chcę Cię straszyć. Chcę tylko zaznaczać, że praca przy biurku wcale nie jest taka lekka.
W związku z tym rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe wprowadziło bardzo ważny przepis dotyczący przerw podczas pracy przy komputerze. Dzięki niemu przysługuje Ci 5 minut przerwy na każdą godzinę pracy przy monitorze.
Co więcej — rozporządzenie zoobowiązuje pracodawcę to dywersyfikowania Twojej pracy, aby np. godzina pracy przy komputerze była przeplatana z innymi rodzajami prac.
Niestety nie zawsze jest taka możliwość i często w praktyce dzień pracy to 8 godzin pracy przy komputerze. Jednak pamiętaj, że przerwę masz wykorzystywać na bieżąco w ciągu dnia. Nie możesz jej kumulować i zyskać 40 minut na koniec dnia.
Matki karmiące
Kodeks pracy przewiduje także inny wymiar przerw w pracy dla matek karmiących. Czas odpoczynku jest uzależniony od wymiaru czasu pracy oraz ilości dzieci, które są karmione przez matkę.
W związku z tym:
- Matka pracująca powyżej 6 godzin dziennie
Ma prawo do dwóch przerw po 30 minut - Matka pracująca powyżej 6 godzin dziennie karmiąca dwójkę dzieci
Ma prawo do dwóch przerw po 45 minut - Matka pracująca pomiędzy 4 a 6 godzin dziennie
Ma prawo do jednej przerwy trwającej 30 minut - Matka pracująca poniżej 4 godzin dziennie
Nie ma prawa do przerwy na karmienie
Osoby z niepełnosprawnością
Czy w związku z niepełnosprawnością możesz liczyć na dodatkową przerwę w pracy? Odpowiedź brzmi: TAK! 😄
Jako osoba niepełnosprawna masz prawo do dodatkowej przerwy trwającej 15 minut. Czas ten możesz przeznaczyć na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czyli w ciągu dnia możesz liczyć na 30 minut przerwy.
Co ważne w przepisie pochodzącym z Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych z 2011 r. nie jest podana informacja odnośnie wymaganego poziomu niepełnosprawności. W związku z tym należy rozumieć, że jest ona przewidziana bez względu na poziom niepełnosprawności.
Osoby młodociane
Jako pracownik młodociany — czyli w wieku od 15 do 18 lat — masz prawo do 30 minutowej przerwy śniadaniowej.
Możesz z niej skorzystać wyłącznie, gdy Twój dobowy wymiar czasu pracy przekracza 4,5 godziny.
Praca fizyczna
W przypadku pracy fizycznej nie możesz liczyć na żadne dodatkowe przerwy poza 15-minutową śniadaniówką. Widocznie w oczach ustawodawcy pracownik fizyczny ma lżej niż pracownik komputerowy. 😄
Inaczej wygląda sprawa w przypadku pracy szkodliwej dla zdrowia. W takim wypadku pracodawca ma obowiązek albo skrócić dzień pracy, albo wprowadzić dodatkowe przerwy wliczane do czasu pracy.
Kodeks pracy posługuje się także pojęciem pracy monotonnej lub pracy w ustalonym z góry tempie — w takim wypadku pracownik ma także prawo do przerwy wliczanej w czas pracy.
Długość tych przerw dodatkowych (lub skrócenia wymiaru pracy) jest ustalana po konsultacji z pracownikami (najczęściej związkami zawodowymi) oraz po zaopiniowaniu przez lekarza.
To w zasadzie wszystkie opcje na przerwy w ramach godzin pracy. Możesz jeszcze spróbować porozmawiać ze swoim przełożonym, informując go, że potrzebujesz np. 5 minut więcej na odpoczynek. W ten sposób działają osoby, które wychodzą na papierosa w trakcie pracy — pamiętaj, że prawo nie przewiduje takiej przerwy, więc tego typu ustalenia to kwestia dogadania się między pracownikiem a pracodawcą.
Zupełnie inaczej wygląda sprawa w przypadku przerw dodatkowych. Mogą być one udzielane przez pracodawcę, jednak… nie są wliczane do czasu pracy.
W praktyce wygląda to tak: potrzebujesz 30 minut na lunch w pracy? Nie ma sprawy, ale musisz go odpracować i zostać pół godziny dłużej.
Przerwa dodatkowa może być łączona z przerwą śniadaniową (która jest prawem pracowniczym zapisanym w Kodeksie Pracy). Dzięki temu, wystarczy czasem tylko 15 minut przerwy dodatkowej, by umożliwić pracownikowi pół godziny odpoczynku — podczas którego będzie w stanie zjeść posiłek bez stresu, że za późno powróci na stanowisko pracy.
Zgodnie z Kodeksem pracy przerwa ta nie może być dłuższa niż 60 minut.
Gdy mowa o przerwach w pracy, na myśl przychodzi przede wszystkim kilkanaście (lub kilkadziesiąt) minut na odpoczynek podczas dniówki. Jednak Kodeks pracy zawiera jeszcze przepisy dotyczące odpoczynku pomiędzy dniami pracy.
W art. 132 i art. 133 Kodeksu pracy znajdziesz regulacje mówiące o tym, że:
- w każdym tygodniu pracownik ma prawo do 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku;
- pracownik ma prawo do 11 godzin odpoczynku w ciągu doby;
- pracownik w równoważnym systemie pracy (w którym raz pracuje się 12 a raz 8 godzin) przy przedłużonym czasie pracy ma mieć prawo do równoważnego wypoczynku (czyli w przypadku 12 godzin pracy — musi mieć miejsce 12-godzinna przerwa dobowa).
Jak widzisz — nie chodzi wyłącznie o złapanie oddechu podczas dniówki. Równie ważny jest odpoczynek pomiędzy dniami i tygodniami pracy.
Ciągle uważasz, że przerwa jest za krótka? 😄
W takim wypadku przygotowałam dla Ciebie krótkie zestawienie, jak wygląda kwestia regulacji przerw w innych krajach:
- W Niemczech
przerwa nie jest wliczana do czasu pracy, a bez przerwy możesz pracować maksymalnie 6 godzin. Gdy pracujesz w wymiarze 6-9 godzin masz prawo do 30 minut przerwy (możesz je wykorzystać jednorazowo lub podzielić na dwie przerwy), a powyżej 9 godzin — jest to 45 minut przerwy. - W Wielkiej Brytanii
masz prawo do 20 minutowej przerwy, jeżeli Twój czas pracy wynosi przynajmniej 6 godzin dziennie. Przerwa jest wliczana do czasu pracy. - We Francji
także masz prawo do wliczanej do czasu pracy przerwy o długości 20 minut — przysługuje Ci ona jeżeli pracujesz więcej niż 6 godzin dziennie. - W Czechach
masz prawo do trwającej 30 minut przerwy przy dziennej normie pracy przekraczającej 6 godzin. Niestety przerwa nie wlicza się do czasu pracy. - W Norwegii
przy pracy 8 godzin dziennie masz prawo do przerwy trwającej minimum pół godziny. Nie jest ona wliczana do czasu pracy, chyba że… nie masz możliwości opuszczenia pracy lub skorzystania z odrębnego pokoju socjalnego. - W Holandii
przy 9 godzinach pracy przysługuje najczęściej jedna godzina niepłatnej przerwy (która może być dzielona w zależności od ustaleń w zakładzie pracy).
Jak widzisz — w Polsce nie jest wcale tak źle. Trzeba docenić, że przerwa jest wliczana do czasu pracy, bowiem przykład innych krajów pokazuje, że wcale nie jest to takie oczywiste.
Jeżeli chciałbyś dowiedzieć się więcej na temat warunków pracy w Anglii, Niemczech, Holandii, Francji, Norwegii czy Czechach, zapoznaj się z pozostałymi moimi poradnikami.
📌 Ile trwa przerwa w pracy?
Przerwa w pracy — przy dziennym wymiarze pracy przekraczającym 6 godzin — wynosi 15 minut.
📌 Ile wynosi przerwa w pracy 8-godzinnej?
Przy pracy w 8-godzinnym wymiarze pracy przerwa wynosi 15 minut.
📌 Ile trwa przerwa śniadaniowa w pracy?
Przerwa śniadaniowa wynosi 15 minut — o ile dzienny wymiar czasu pracy przekracza 6 godzin.
Czy przerwa w pracy mogłaby być dłuższa? Pewnie, że tak — chyba nikt by się o to nie obraził.
Jednak patrząc na przykłady z innych krajów okazuje się, że mogłaby nie być wliczana w czas pracy, co z kolei doprowadziłoby do konieczności odrabiania przerw po godzinach… Okazuje się przepisy w Polsce wcale nie są takie złe.
Jeżeli uważasz, że Twoja przerwa jest za krótka, być może warto porozmawiać o tym z pracodawcą. Pamiętaj, że wiele tego typu ustaleń można po prostu wspólnie wypracować.
A czy Ty zawsze wyrabiasz się ze zjedzeniem śniadania w 15 minut? 😄
Gratulacje! Dotarłeś do końca!
To nie powód, aby się rozstawać. Pamiętaj, że w każdej chwili możesz skorzystać z naszego Kreatora CV, za pomocą którego przygotujesz perfekcyjne CV!
