Praca w Niemczech (język, zarobki, warunki życia, oferty pracy)

Kategoria:

Praca

Praca w Niemczech (język, zarobki, warunki życia, oferty pracy)

Średnia 5.0 (5 ocen)

Joanna Ryś

Specjalista ds. sourcingu

Joanna Ryś

Aktualizacja:

Średnia 5.0 (5 ocen)

Czy praca w Niemczech w dalszym ciągu jest dobrym pomysłem? Okazuje się, że kraj ten jest wciąż jednym z najpopularniejszych celów emigracji zarobkowej Polaków. Czy faktycznie można tam żyć jak przysłowiowy „pączek w maśle„? 🙂 Przekonajmy się!

Niemcy — tak blisko, a tak inaczej.

Chyba nikt nie wątpi w to, że u naszego zachodniego sąsiada poziom życia jest znacznie wyższy. Mimo tego, że Polska ciągle zwiększa poziom zarobków, to wciąż daleko nam do tych z RFN.

Już od 2011 roku nie istnieją żadne ograniczenia dla pracowników z Polski. Dzięki temu, możesz wybrać się do kraju za Odrą, aby rozpocząć legalną pracę i zmienić swoje życie.

W jakich branżach możesz liczyć na znalezienie dobrej pracy? Gdzie szukać zatrudnienia? Czy jeżeli interesuje Cię sezonowa praca, Niemcy będą dobrym celem podróży?

Na pewno masz wiele pytań i wątpliwości, skoro właśnie tutaj trafiłeś. 😄

Chciałabym przedstawić Ci pakiet najbardziej istotnych informacji, które będą Ci potrzebne zarówno na etapie podejmowania decyzji, jak i samego poszukiwania pracy w Niemczech.

Po przeczytaniu tego artykułu, będziesz wiedzieć przede wszystkim:

  • czy praca w Niemczech to dobry pomysł
  • na jakie zarobki można liczyć w Niemczech
  • jak przygotować się do wyjazdu za granicę

Już nie możesz się doczekać? Zaczynajmy zatem! 😄

Przykładowe CV

Praca w Niemczech — ogromna popularność wśród Polaków

Praca w Niemczech - popularność

W Niemczech przebywa od 1,5 do 2 milionów osób polskiego pochodzenia. Przyznasz, że to całkiem sporo, prawda? Ma to duże podłoże historyczne.

Najwięcej Polaków znalazło się w obrębie Niemiec w okresie zaborów.

Bardzo wielu naszych rodaków udało się na emigrację zarobkową podczas okresu międzywojennego, zamieszkując przede wszystkim tereny Śląska i Prus Wschodnich. Kolejna fala emigracyjna miała miejsce w latach 80-tych XX w., szczególnie po wprowadzeniu stanu wojennego.

Jednak aktualnie emigracja zarobkowa do Niemiec to efekt przede wszystkim wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.

Oprócz samej daty 1 maja 2004 r., koniecznie trzeba zwrócić uwagę także na rok 2011, kiedy to przestał obowiązywać traktat akcesyjny. Dlaczego ta data jest taka ważna?

Otóż wtedy właśnie skończył się okres buforowy, który wymagał jeszcze dodatkowych zezwoleń, aby praca w Niemczech była w pełni legalna dla naszych rodaków.

Praca w Niemczech w liczbach

Analizując emigrację zarobkową do Niemiec, warto przytoczyć trochę liczb

Zgodnie z raportem Migracje zarobkowe Polaków Niemcy są najczęściej wskazywanym celem wyjazdu zagranicznego do pracy.

23.3% Polaków zastanawiających się nad pracą za granicą, wskazuje właśnie na Niemcy jako swój cel.

Mowa tutaj tylko o preferencjach. Jednak kiedy przeanalizuje się dane liczbowe, Niemcy także wypadają bardzo wysoko. Zajmują drugie miejsce wśród wszystkich krajów UE, w których przebywają pracujący za granicą Polacy.

Najpopularniejsze miejsca wyglądają następująco:

  1. Wielka Brytania — 793 tys.
  2. Niemcy — 703 tys.
  3. Holandia — 120 tys.
  4. Irlandia — 112 tys.

Widać jak duża jest dysproporcja pomiędzy pierwszymi dwoma miejscami, a resztą krajów. Dlaczego więc praca w Niemczech cieszy się tak dużą popularnością?

Polacy w Niemczech – czemu wyjeżdżają?

Polacy w Niemczech - czemu wyjeżdżają?

Wśród głównych celów wyjazdu zagranicznego najczęściej wskazuje się możliwość uzyskania wyższych zarobków. To oczywiste. Jednak co poza tym?

Polacy w Niemczech doceniają m.in.:

  • dobre warunki pracy,
  • większy szacunek ze strony innych,
  • bogate świadczenia socjalne,
  • bliskość do Polski,
  • relatywnie niskie koszty życia,
  • ogólnie wyższy poziom życia.

Co to znaczy? Mniej więcej tyle, że pracując na kasie w supermarkecie masz do czynienia ze znacznie większą życzliwością ze strony klienta, a przy tym zarabiasz kilka razy więcej niż w Polsce. Co więcej — mieszkasz na tyle blisko, że możesz wrócić do kraju na święta czy dłuższy weekend.

Takie są wyobrażenia Polaków wyjeżdżających do Niemiec. Co więcej — nie są oni wyprowadzeni z błędu przez rodaków mieszkających w RFN. Wychodzi więc na to, że jeżeli interesuje Cię praca za granicą, Niemcy to bardzo dobry pomysł. 😄

Praca w Niemczech a wielokulturowość

Praca w Niemczech a wielokulturowość

Czy Polacy w Niemczech mogą czuć się dobrze?

Prawda jest taka, że Niemcy to jeden z najbardziej wielokulturowych krajów w Unii Europejskiej. Oznacza to, że na terenie tego państwa stale przebywa bardzo duża liczba obcokrajowców.

Nie wierzysz? Porównaj te liczby:

  • W Niemczech przebywa ok. 11 milionów obcokrajowców, czyli 13.5% ogółu społeczeństwa.
  • W Polsce przebywa niecałe 400 tys. obcokrajowców, czyli ok. 1% ogółu społeczeństwa.

Źródło: https://forsal.pl/artykuly/1408586,w-niemczech-mieszka-juz-11-mln-obcokrajowcow-to-ziemia-obiecana-dla-migrantow.html

W przypadku analizowania rynku pracy Niemiec, coraz częściej można spotkać się z opinią, że jest on zbudowany w ogromnej skali na pracy obcokrajowców. Jako polski pracownik możesz więc czuć się ważną częścią niemieckiej gospodarki. 😄

Choć „Polenwitze” czyli żarty o Polakach — wciąż bywają w niektórych kręgach opowiadane, to jednak widać coraz większą różnicę pomiędzy stereotypem Polaka, a Polakiem w bezpośrednich relacjach.

Oczywiście można przypomnieć sobie żarty typu: “Przyjedź do Polski, Twój samochód już tam jest”, to pamiętaj, że niestety nie był on wyssany z palca…

Wprawdzie nie można mówić o jakiejś wyjątkowej sympatii pomiędzy narodami niemieckimi a polskimi, to jednak w praktyce nie wygląda to tak źle. Blisko 80% Niemców akceptuje Polaków w relacji sąsiada czy kolegi z pracy. Oznacza to, że wyjeżdżając do Niemiec możesz liczyć na sympatyczne relacje.

Więcej informacji na ten temat możesz znaleźć w artykule „Polaków lubi tylko jedna trzecia Niemców” w serwisie Polityka.pl z 6. czerwca 2018r.

Praca w Niemczech a skupiska Polaków

Polonia niemiecka

Polaków można spotkać w niemal całych Niemczech. Istnieją jednak landy, w których mieszkają większe skupiska Polonii. Najwięcej Polaków spotkasz w:

  • Nadrenii – Północnej Westfalii — 786 tys.
  • Bawarii — 202 tys.
  • Badenii-Wirtenbergii — 202 ty.s
  • Dolnej Saksonii — 201 tys.
  • Hesji — 163 tys.

Więcej informacji na temat Polaków w Niemczech znajdziesz w obszernym artykule na Wikipedii.

Wiesz już wiele na temat Polaków pracujących w Niemczech. Jednak w jakich branżach można liczyć na szybkie znalezienie zatrudnienia za zachodnią granicą Polski?

Praca – Niemcy: charakterystyka rynku

Praca - Niemcy: charakterystyka rynku

Niemcy to kraj bardzo wysoko rozwinięty. Rynek pracy jest bardzo otwarty na pracowników zagranicznych.

Jednak co to oznacza w praktyce? W jakich zawodach można liczyć na znalezienie pracy?

Zapotrzebowanie na zawody

Wspominałam już z jak dużym zapotrzebowaniem na pracowników zza granicy można spotkać się na niemieckim rynku pracy. Jednak jacy specjaliści są najbardziej potrzebni podczas pracy w Niemczech?

W Niemczech istnieje spore zapotrzebowanie na następujące zawody:

  • asystent medyczny
  • przedstawiciel handlowy
  • elektryk/elektronik
  • informatyk/programista
  • mechanik samochodowy
  • technik ochrony środowiska
  • architekt
  • kierowca
  • operator dronów

Polacy jeżdżący do Niemiec znajdują zatrudnienie przede wszystkim w branży:

  • hotelarskiej
  • gastronomicznej
  • transportowej
  • produkcyjnej
  • opiekuńczej (głównie nad osobami starszymi)

A jeżeli zostaniesz w Niemczech na dłużej? Na pewno ciekawią Cię najlepiej płatne zawody. Zobacz na jakie zarobki możesz liczyć:

  • bankier inwestycyjny — 150 tys. euro rocznie
  • lekarz — 79 tys. euro rocznie
  • prawnik — 74 tys. euro rocznie
  • inżynier — 69 tys. euro rocznie

Praca w Niemczech bez języka – czy tak się da?

Praca w Niemczech a znajomość języka

To wszystko wygląda naprawdę kusząco. Jednak co zrobić bez znajomości języka? W tym wypadku nie jest już tak kolorowo.

Musisz się zastanowić, na ile jesteś w stanie „dogadać się po niemiecku” i na ile jest Ci to potrzebne w codziennym życiu.

Jeżeli nie znasz języka obcego, istnieje kilka wyjść z takiej sytuacji:

  • Otaczanie się wyłącznie Polakami — jeżeli pracujesz w Niemczech, ale wokół Ciebie są sami Polacy, możesz sobie poradzić nawet z kiepskim niemieckim. Oczywiście takie rozwiązanie jest możliwe tylko w niektórych branżach, np. produkcji czy budowlance.
  • Praca w międzynarodowym środowisku — innym sposobem na poradzenie sobie z brakiem znajomości niemieckiego jest zatrudnienie się w dużej międzynarodowej firmie, w której pracuje się w języku angielskim. Wbrew pozorom tego typu miejsc pracy jest coraz więcej.
  • Wybór pracy sezonowej — jeżeli interesuje Cię praca wyłącznie przez kilka miesięcy, Twój brak znajomości niemieckiego może nie być problemem. Szczególnie w przypadku pracy przy np. zbieraniu owoców czy też pracach remontowo-budowlanych.

Pamiętaj też o tym, że niemieckiego możesz nauczyć się już podczas pobytu w tym kraju.

Początkowo możesz zdecydować się na proste prace, które nie wymagają znajomości języka. Po kilkunastu miesiącach Twój niemiecki może być już na znacznie wyższym poziomie.

Warunki pracy i wynagrodzenie w Niemczech 

Warunki pracy i wynagrodzenie w Niemczech

Pewnie słyszałaś lub słyszałeś już o tym, że w Niemczech ma się do czynienia z bardzo dobrymi warunkami pracy. Jednak na czym one polegają?

Od wspomnianego już 2011 r. polscy pracownicy podlegają pod niemieckie prawo pracy — tak jak wszyscy inni Niemcy. Do tego dochodzi zasada równego traktowania mówiąca, że Polak nie może być traktowany gorzej od Niemca na tym samym stanowisku.

Na co warto zwrócić uwagę przy analizowaniu niemieckiego prawa pracy. Na pewno zainteresuje Cię to, że w Niemczech:

  • średni tydzień pracy to 39 godzin
  • maksymalny dobowy czas pracy to 10 godzin (ale i tak nie może przekroczyć średniej 8 godzin tygodniowo)
  • minimalne okresy dobowe pomiędzy pracą to 11 godzin
  • minimalne okresy tygodniowe pomiędzy pracą to 24 godziny
  • minimalny urlop to 24 dni powszednie
  • po przepracowaniu co najmniej 12 miesięcy w Niemczech zyskujesz prawo do zasiłku dla bezrobotnych

Podobnie jak w Polsce, także w Niemczech najbardziej pożądaną umową jest umowa o pracę na czas nieokreślony. Możliwe jest także zawarcie umowy na czas określony (maksymalnie na 2 lata), ale tylko w określonych przypadkach:

  1. jeżeli istnieją istotne okoliczności uzasadniające – np. jest to umowa sezonowa lub na zastępstwo,
  2. jeżeli umowa jest zawierana z pracownikiem po raz pierwszy.

Co bardzo ważne — pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika o wszystkich ważnych elementach umowy w terminie miesiąca od jej podpisania. Takie rozwiązanie jest bardzo istotnym czynnikiem chroniącym Twoje interesy!

Minijob w Niemczech

Minijob w Niemczech

Pamiętaj, że w Niemczech istnieje coś takiego jak Minijob. Jest to forma prawna, którą można porównać np. do umowy-zlecenia.

Taka praca pozwala na uzyskiwanie do 450 euro miesięcznie lub w sumie 5400 euro rocznie. Pracując w ten sposób:

  • nie traci się prawa do zasiłku
  • w takiej sytuacji nie opłaca się także składki zdrowotnej ani podatków.

Taka forma umowy może Cię zainteresować, gdy masz już etat.

Minijob jest wtedy wygodną formą na dorobienie do pensji. Niewykluczone, że z takiej umowy skorzystasz też na samym początku swojego pobytu w Niemczech.

Wynagrodzenie w Niemczech

Wynagrodzenie w Niemczech

Równie dobrze wygląda kwestia wynagrodzenia. Obecna płaca minimalna wynosi 9,19 euro za godzinę (w 2020 r. będzie to 9,35 euro) co przekłada się na ponad 1550 euro miesięcznie. Co sądzisz o takiej stawce? Myślę, że biorąc za punkt odniesienia „polskie stawki”, to wygląda to nienajgorzej. 😄

Średnie miesięczne zarobki w Niemczech oscylują wokół 3300 euro.

Wszystko wygląda bardzo atrakcyjne, ale czy tak jest w praktyce?

Oczywiście rzeczywistość nie jest tak wesoła. Wśród najgorzej opłacanych można znaleźć przedstawicieli profesji takich jak:

  • fryzjer/fryzjerka
  • pomoc kuchenna
  • kelner/kelnerka
  • telemarketer/telemarketerka

W przypadku tych osób średnie miesięczne wynagrodzenie to ok. 2 000 euro. Uważam, że wciąż jest to atrakcyjna kwota w porównaniu z polskimi realiami — jednak daleko jej do ogólnej średniej.

Praca tymczasowa w Niemczech

Praca tymczasowa w Niemczech

W Niemczech jest duże zapotrzebowanie na pracę tymczasową. Polacy często przyjeżdzają pracować np.:

  • przy zbiorach owoców
  • w hotelarstwie i gastronomii
  • przy opiece nad osobami starszymi

Interesuje Cię szybka praca tymczasowa? Może warto pomyśleć o usługach agencji pracy tymczasowej specjalizującej się w rynku niemieckim? Zapoznaj się z ofertą następujących agencji:

Pamiętaj o tym, że bliskość Polski sprawia, że pracując w Niemczech możesz często wracać do kraju. Jest to wykorzystywane przez wielu pracowników tymczasowych. Chcesz pracować kilka miesięcy, żeby potem móc zajmować się swoimi sprawami w Polsce? To oczywiście możliwe.

Pamiętaj jednak, że taka praca sezonowa wcale nie musi oznaczać łatwych pieniędzy. Chcesz wiedzieć więcej na temat takiej pracy? Polecam Ci się zapoznać w materiałem video poniżej:

https://natemat.pl/281819,praca-w-niemczech-opiekunka-zdradza-kulisy-swojego-zawodu

A co z kosztami życia w Niemczech?

Koszty życia w Niemczech

Niemcy są krajem sporo droższym od Polski — to fakt. Jednak różnice te nie są zatrważające. Nawet pracując na niższych stanowiskach, można zapewnić sobie przyzwoity poziom życia.

Za jedzenie, media i podstawowe usługi trzeba zapłacić mniej więcej 1,5-2 razy tyle co w Polsce.

Cena wynajmu mieszkania zależy od miejsca, w którym chcesz się osiedlić. W Berlinie kwoty zaczynają się od 500 euro na obrzeżach, ale w centrum trzeba zapłacić przynajmniej 1000 euro. W mniejszych miejscowościach można znaleźć nawet kawalerki za ok. 400 euro.

Podatki w Niemczech

Podatki w Niemczech

System podatkowy w Niemczech oparty jest na klasach podatkowych. Oznacza to, że w zależności od Twojej sytuacji (np. masz rodzinę czy jesteś osobą samotną) będziesz mieć do czynienia z inną wysokością podatku.

Do tego dochodzą progi podatkowe — najniższy podatek to 14%, ale w zależności od dochodów może on wzrosnąć nawet do 45%.

Pamiętaj o tym, że kwota wolna od podatku w Niemczech wynosi obecnie (stan na 2019 r.) 9168 euro. Oznacza to, że jest to niemal 13 raz większa niż w Polsce. Wow! 😄

Praca dla par i założenie rodziny w Niemczech

Praca dla par i rodzina w Niemczech

Czy Niemcy to dobry cel, żeby wyjechać z drugą połówką? Zdecydowanie tak.

W Niemczech możesz znaleźć bardzo wiele ofert pracy sezonowej. W związku z tym jeżeli interesuje Cię wyjazd z partnerem lub partnerką np. na studenckie wakacje, nie będziesz mieć problemu ze znalezieniem oferty na 2 lub 3 miesiące.

Jednak warto zwrócić uwagę, że w Niemczech możesz po prostu zacząć nowe życie i ułożyć je sobie na relatywnie wyższym poziomie.

Chcesz założyć rodzinę w Niemczech? Na pewno interesują Cię kwestie związane z urlopem macierzyńskim czy zasiłkiem na wychowanie dzieci.

Zasiłek macierzyński i świadczenia dla dzieci

Spodziewasz się dziecka i wiesz, że przyjdzie na świat w Niemczech? Na pewno ucieszy Cię fakt, że w Niemczech możesz liczyć na wiele udogodnień z tego tytułu.

W związku z urodzeniem dziecka możesz liczyć na:

  • urlop macierzyński — możesz rozpocząć go na 6 tygodni przed porodem i zakończyć 8 tygodni po przyjściu na świat dziecka. Podczas macierzyńskiego wypłacany jest zasiłek oparty na średniej wynagrodzeń z ostatnich 3 miesięcy. 
  • urlop wychowawczy — maksymalny okres urlopu wychowawczego to 3 lata, jednak zasiłek wypłacany jest maksymalnie do 14 miesiąca życia dziecka. Wysokość zasiłku waha się pomiędzy ok. 670 euro a 1800 euro.
  • Kindergeld, czyli niemieckie 500+ — na każde dziecko otrzymasz dodatkowe wsparcie wynoszące przynajmniej 204 euro miesięcznie (kwota wzrasta wraz z ilością dzieci). 

Praca w Niemczech – przygotowania i pierwsze dni pobytu

Praca w Niemczech - przygotowania i pierwsze dni pobytu

Pamiętaj o tym, że w Niemczech ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowe. Oznacza to, że wyjeżdżając do tego kraju, koniecznie miej ze sobą kartę EKUZ, poświadczającą Twoje uprawnienia do tego ubezpieczenia.

Jeżeli zdobędziesz pracę – to pracodawca zajmie się Twoim ubezpieczeniem zdrowotnym. Jeżeli nie — i nie przysługują Ci prawa do ubezpieczenia z innego tytułu — musisz opłacić je samodzielnie.

W Niemczech istnieje obowiązek meldunkowy. W związku z tym, jeżeli planujesz dłuższy pobyt, musisz poinformować władze o swoim adresie. W tym celu udaj się do urzędu miejskiego („Burger Stadt„).

Pamiętaj także o założeniu konta bankowego.

Szukanie pracy

Szukanie pracy w Niemczech

Raczej nie będziesz mieć problemu ze znalezieniem pracy w Niemczech — wystarczy, że dobrze rozejrzysz się np. w Internecie.

Koniecznie odwiedź następujące miejsca z ogłoszeniami o pracę:

Szukając pracy zarówno w Niemczech, jak i w innych krajach Unii Europejskiej, wejdź na następujące strony:

Dobrym pomysłem jest także wykorzystanie Facebooka. Jak to zrobić? Polub i śledź następujące strony:

i dodaj się do następujących grup:

Jesteśmy już blisko końca. Przejdźmy teraz do sekcji Najczęściej Zadawanych Pytań, czyli FAQ.

FAQ

FAQ

📌 Jak znaleźć pracę w Niemczech bez znajomości języka?

Praca w Niemczech bez znajomości języka jest możliwa – szczególnie w przypadku zatrudnienia nie wymagającego wysokich kwalifikacji. Aby znaleźć ofertę, skorzystaj np. z następujących portali: mypolacy.de, Indeed.

📌 Jak szukać pracy w Niemczech?

Skorzystaj przede wszystkim z internetowych wyszukiwarek pracy np.: europa.jobs, Poloniusz, Eures, Stellenangebote.de, Indeed, Joblift, Monster.

📌 Ile zarabia elektryk w Niemczech?

Elektryk to jeden z wielu zawodów, na jakie jest zapotrzebowanie w Niemczech. Elektryk może zarobić w Niemczech ok. 13-16 Euro za godzinę.

📌 Gdzie szukać pracy w Niemczech?

Warto szukać pracy w Niemczech w niemal każdej branży – i tak można liczyć na zarobki znacznie wyższe niż w Polsce. Najlepiej płatne zawody są przede wszystkim w branżach finansowej, energetycznej i produkcyjnej. Polacy najczęściej zatrudniani są w hotelarstwie, gastronomii i ogrodnictwie – szczególnie przy pracach sezonowych.

I co teraz sądzisz o pracy w Niemczech? 😄 Przejdźmy do podsumowania.

Podsumowanie

Praca w Niemczech oferuje wszystkie atuty związane z emigracją zarobkową – tj. dobre warunki pracy, wysokie wynagrodzenie i wysoki poziom życia. Jednocześnie — Niemcy są na tyle blisko, że zawsze masz możliwość szybkiego powrotu do Polski. Czy to Cię przekonuje? Decyzję pozostawiam Tobie. 😄

Pamiętaj o tym, żeby wyjeżdżając do Niemiec nie zapomnieć o obowiązkowym ubezpieczeniu zdrowotnym i obowiązku meldunkowym. Nie zapomnij o tym, by mieć przygotowane CV w języku niemieckim lub angielskim (w przypadku poszukiwania pracy w międzynarodowej korporacji). Przygotowując się do aplikacji, napisz także list motywacyjny pokazujący rekruterowi, że warto postawić właśnie na Ciebie.

To co? Wybierasz się do Niemiec? A może planujesz wyjazd zupełnie gdzie indziej? Daj znać, jakie masz plany w komentarzu poniżej 👇. 😄

Gratulacje! Dotarłeś do końca!

To nie powód, aby się rozstawać. Pamiętaj, że w każdej chwili możesz skorzystać z naszego Kreatora CV, za pomocą którego przygotujesz perfekcyjne CV!

Spodobał Ci się ten poradnik?

Będzie mi niezmiernie miło, jeśli ocenisz go na 5 gwiazdek

Średnia 5.0 (5 ocen)

Joanna Ryś

Joanna Ryś

Specjalista ds. sourcingu

Joanna Ryś

Specjalista ds. sourcingu

Joanna posiada 8-letnie doświadczenie w branży rekrutacyjnej, a obecnie pracuje jako Główny Strateg do spraw Sourcingu w obszarze EMEA w firmie HAYS. Microsoft, Rolls Royce Aerospace, Abbott, AB Inbev to kilka firm z portfolio klientów...z którymi współpracowała, a do jej zadań należy definiowanie strategii pozyskiwania kandydatów w Europie, samodzielne zaradzanie narzędziami rekrutacyjnymi, monitorowanie stopy zwrotu inwestycji, wdrażanie inicjatyw z obszaru Employer Branding do procesów rekrutacyjnych oraz analiza danych. Dzielenie się wiedzą i dyskusje na temat pracy z kandydatami są jej pasją, dlatego chętnie tworzy nowe programy szkoleniowe, prowadzi zajęcia na studiach podyplomowych, organizuje warsztaty ze studentami krakowskich uczelni, pracownikami swojej firmy i wolnymi słuchaczami wywodzącymi się z różnych organizacji społecznych. Pasjonatka gier komputerowych i zagadnień socjoekonomii.