Strażak — jak zostać? Ile zarabia? Jak dostać się do Straży Pożarnej?

Strażak to postać ikoniczna — bohater ratujący życie. Oczywiście nie jest to praca dla każdego — zawód ten wymaga posiadania całego zestawu konkretnych cech i predyspozycji. W zależności od tego czy zdecydujesz się na OSP czy PSP, Twoja kariera w Straży Pożarnej może wyglądać zupełnie inaczej. Chcesz dowiedzieć się jak? Przeczytaj ten artykuł! 😄

Czy w dzieciństwie marzyłaś lub marzyłeś o zostaniu strażakiem? 😄

Na pewno wielu z nas miało taki etap fascynacji tym zawodem. Jednak czy oznacza to, że każdy chce teraz spełniać swoje marzenia z dzieciństwa i dołączać do straży? No niekoniecznie… 😄

Zawód strażaka cieszy się ogromnym szacunkiem. Pełnienie takiej służby wiąże się z dużym ryzykiem, stresem, odpowiedzialnością i koniecznością pozostawania w ciągłej mobilizacji. Czy trudy te są rekompensowane przez np. dobre zarobki? Jeżeli chcesz się dowiedzieć — koniecznie przeczytaj ten artykuł.

Chciałabym przedstawić Ci zbiór istotnych informacji dotyczących pracy strażaka. Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• jakie cechy powinien mieć dobry strażak;
• jak zostać strażakiem;
• na jakie zarobki można liczyć w Straży Pożarnej.

Strażak — czym się zajmuje?

Każdy wie o tym, że Straż Pożarna zajmuje się gaszeniem pożarów. Taką wiedzę zdobywa się już nawet przed pójściem do przedszkola. Jednak zakres zadań strażaków jest znacznie szerszy i obejmuje on walkę z innymi zagrożeniami dla życia, dobytku i środowiska naturalnego.

Na przestrzeni wieków zakres obowiązków straży ogniowej był stale rozszerzany. Funkcjonowanie Straży Pożarnej w Polsce jest regulowane przez ustawę o Państwowej Straży Pożarnej z 24 sierpnia 1991 r. W art. 1 pkt 2 możesz przeczytać, że:

Do podstawowych zadań Państwowej Straży Pożarnej należy: 
→ rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń; 
→ organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń; 
→ wykonywanie pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze; 
→ kształcenie kadr dla potrzeb Państwowej Straży Pożarnej i innych jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz powszechnego systemu ochrony ludności; 
→ nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych; 
→ prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony ludności; 
→ współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych; 
→ współdziałanie ze strażami pożarnymi i służbami ratowniczymi innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi na podstawie wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych oraz odrębnych przepisów; 
→ realizacja innych zadań wynikających z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych na zasadach i w zakresie w nich określonych.

W związku z tym strażak swoją służbę może pełnić np. gasząc pożar lasu, usuwając gniazdo szerszeni czy zapewniając bezpieczeństwo podczas imprez masowych.

Tak rozbudowany zakres zadań wymaga od kandydatów szeregu kompetencji. Oprócz wymagań formalnych, bardzo istotne są… umiejętności miękkie. Zaraz przyjrzymy się bliżej temu tematowi.

Cechy i umiejętności strażaka

Zastanawiasz się czy strażak to zawód dla Ciebie? Przede wszystkim musisz dokładnie przeanalizować swoje cechy i umiejętności, by upewnić się, czy jesteś w stanie sprostać tak trudnym zadaniom.

Dobry strażak powinien:

• cechować się dużą odwagą — w końcu wejście do płonącego budynku to nie lada wyczyn;
• być odpornym na stres — od umiejętności podejmowania decyzji w stresie zależy zdrowie i życie innych;
• mieć dużą wiedzę i stale się rozwijać — znajomość np. zaleceń dotyczących ochrony przeciwpożarowej i BHP i umiejętność wykorzystania jej w praktyce sprawiają, że dany strażak potrafi skutecznie wykonywać swoje zadania;
• być zdyscyplinowany — praca strażaka to także przestrzeganie regulaminów, dokładne przestrzeganie przepisów i bezwzględne wykonywanie rozkazów;
• działać szybko i wykazywać się inicjatywą — w końcu wiele decyzji trzeba podjąć w mgnieniu oka, bez czekania na dyspozycje od przełożonych.

Pewne umiejętności można nabyć, jednak trudno mówić o zdobywaniu cech takich jak odwaga czy męstwo. Jeżeli nie możesz o sobie powiedzieć, że masz taki charakter, to niestety praca w straży pożarnej nie jest dla Ciebie.

Przyjrzyjmy się jednak temu, w jaki sposób można pracować jako strażak w Polsce.

Organizacja Straży Pożarnej w Polsce

W Polsce Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy opiera się na:

• PSP — czyli Państwowej Straży Pożarnej;
• OSP — czyli Ochotniczej Straży Pożarnej.

Tego typu podział jest często stosowany także w przypadku jednostek straży pożarnej w innych krajach. W dużym uproszczeniu chodzi tutaj o podział na straż zawodową oraz społeczną.

W Państwowej Straży Pożarnej mamy do czynienia z zawodowymi strażakami pełniącymi swoją służbę, podczas gdy w OSP strażakami są ochotnicy, którzy nie otrzymują za swoją służbę normalnej pensji.

PSP funkcjonuje w oparciu o strukturę powiatową. W każdym powiecie funkcjonuje jednostka ratowniczo-gaśnicza, w której strażacy pełnią swoją służbę przez 24 godziny na dobę, przez 7 dni w tygodniu i wszystkie dni w roku.

Ochotnicze Straże Pożarne pełnią funkcję pomocniczą dla stojących wyżej w hierarchii PSP. Wykonują to zadanie m.in. poprzez dostarczanie wsparcia — zarówno w ludziach, jak i w sprzęcie.

W Grupie Operacyjno-Technicznej Ochotniczej Straży Pożarnej funkcjonują następujące stopnie funkcyjne:

• Strażak;
• Starszy Strażak;
• Dowódca Roty;
• Pomocnik Dowódcy Sekcji;
• Dowódca Sekcji;
• Pomocnik Dowódcy Plutonu;
• Dowódca Plutonu.

Oprócz tego istnieje podział na stopnie funkcyjne w Zarządach OSP czy Komisji Rewizyjnej OSP.

Z kolei w Państwowej Straży Pożarnej spotkasz się z podziałem na następujące stopnie:

• strażak;
• sekcyjny;
• starszy sekcyjny;
• młodszy ogniomistrz;
• ogniomistrz;
• młodszy aspirant;
• aspirant;
• starszy aspirant;
• młodszy kapitan;
• kapitan;
• starszy kapitan;
• młodszy brygadier;
• brygadier;
• starszy brygadier.

Uzyskanie wyższego stopnia jest możliwe po przesłużeniu określonego czasu na konkretnym stanowisku. Istnieje także możliwość mianowania na wyższy stopień przez Ministra Spraw Wewnętrznych — jednak wyłącznie w przypadku zaistnienia szczególnych okoliczności.

Jak się dostać do Straży Pożarnej?

Jeżeli już wiesz o tym, że zakres strażackich obowiązków zdecydowanie Ci odpowiada, a także możesz pochwalić się wymaganymi cechami i umiejętnościami to… czas znaleźć pracę w Straży Pożarnej.

Jak się za to zabrać?

Masz dwie drogi kariery — wszystko zależy od tego, czy chcesz zostać strażakiem zawodowym czy ochotniczym.

PSP (Państwowa Straż Pożarna)

Każdy kandydat na strażaka musi:

• być obywatelem Polski;
• być niekaranym za przestępstwo (w tym także skarbowe)
• korzystać z pełni praw publicznych;
• mieć co najmniej średnie wykształcenie;
• mieć odpowiednie predyspozycje fizyczne i psychiczne do pełnienia służby.

Aby dostać się do PSP możesz wziąć udział w służbie przygotowawczej lub kandydackiej. Czym się różnią?

Służba przygotowawcza to tzw. nabór z ulicy. Jak przebiega taki proces?

Wygląda to tak, że komenda Straży Pożarnej ogłasza nabór. Musisz zapoznać się z ogłoszeniem i dostarczyć odpowiednie dokumenty. Następnie zostaniesz zaproszony do kolejnych etapów, które obejmują m.in.:

• testy sprawności fizycznej — dowiedz się, jakie są aktualne wymogi na 2020 r.;
• sprawdzian braku lęku wysokości — wejście i zejście na 20-metrową drabinę.
• pływanie;
• test wiedzy teoretycznej;
• rozmowę kwalifikacyjną;
• badania lekarskie.

Jeżeli wszystko pójdzie po Twojej myśli to zostaniesz przyjęta lub przyjęty do służby. Następnie musisz odbyć kurs podstawowy w zawodzie strażaka, a po upływie 3 lat przestaniesz już być stażystą i przejdziesz do służby stałej.

Jeżeli nie interesuje Cię służba przygotowawcza — możesz zostać strażakiem także poprzez ukończenie odpowiedniej szkoły. Takie rozwiązanie to służba kandydacka.

By zostać strażakiem możesz ukończyć jedną ze szkół aspiranckich:

• Centralna Szkoła Państwowej Straży Pożarnej w Częstochowie;
• Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie;
• Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu;

szkół podoficerskich:

• Szkoła Podoficerska Państwowej Straży Pożarnej w Bydgoszczy;

lub 

• Szkoła Główna Służba Pożarnicza w Warszawie.

Warto mieć na uwadze, że szkoły te znacząco się różnią. W szkołach aspiranckich:

• studium trwa 2 lata;
• absolwenci uzyskują tytuł technika pożarnictwa;
• absolwenci zdobywają stopień młodszego aspiranta.

Z kolei w przypadku SGSP:

• nauka trwa 4 lata;
• uzyskiwany tytuł to inżynier;
• uzyskiwany stopień to młodszy kapitan.

Jeżeli chodzi o warunki naboru, odsyłam Cię przede wszystkim do stron samych szkół. Na pewno musisz liczyć się tam z takimi samymi testami (sprawności, pływania, braku lęku wysokości) jak w przypadku służby przygotowawczej. 

Pamiętaj jednak, że na Twoją punktację będzie mieć wpływ Twoje świadectwo maturalne, a konkretnie wyniki z:

• matematyki;
• wybranego języka obcego;
• jednego wybranego przedmiotu z grupy: fizyka, chemia, informatyka lub biologia.

OSP (Ochotnicza Straż Pożarna)

Jednak możesz być także strażakiem — ochotnikiem, czyli nie musisz całej swojej kariery nakierowywać na pracę w Straży Pożarnej. Możesz pracować tam, gdzie chcesz, a jednocześnie działać społecznie pomagając innym w ramach OSP.

Brzmi ekscytująco? 😄

Jedyny wymóg stawiany wobec kandydatów do OSP to uzyskanie pełnoletności.

Jeżeli chcesz dostać się do OSP to:

1. Wypełnij deklarację wstąpienia — zobacz aktualny wzór.
2. Złóż deklarację w lokalnej jednostce OSP — w tej, w której chcesz służyć.
3. Przejdź okres kandydacki — trwający zazwyczaj ok. 1 roku — podczas którego zapoznasz się ze specyfiką działania jednostki, jej wyposażeniem oraz obsługą sprzętu. Jeżeli uzyskasz pozytywną ocenę, możesz przejść do następnego kroku.
4. Złóż ślubowanie. 
5. Rozpocznij szkolenie pożarnicze.

Służba w OSP to wprawdzie nie jest “prawdziwa praca” i na pewno nie jest to sposób na zdobycie pieniędzy na utrzymanie. Jest to jednak ogromnie potrzebna forma działalności społecznej — i szansa na niesienie realnej pomocy innym.

Strażak — warunki pracy

Każdy z nas ma pewne wyobrażenia na temat pracy strażaka. Naprawdę trudno wyobrazić sobie kogoś, kto uważałby, że praca w Straży Pożarnej to bułka z masłem.

I nie chodzi tutaj wyłącznie o konieczność podejmowania szybkich decyzji, ogromny stres i stały kontakt z niebezpieczeństwem.

Praca strażaka odbywa się w systemie zmianowym — 24/48. Oznacza to, że funkcjonariusze muszą być na posterunku przez całą dobę — a następnie mogą odpoczywać przez 48 godzin. 

A jak wygląda praca przez te 24 godziny?

Jeżeli akurat nie ma interwencji, plan dnia oparty jest na ścisłym harmonogramie obejmującym szkolenia pożarowe oraz ćwiczenia, mające na celu pozostawanie w dobrej formie. Strażacy podczas służby mogą także odbyć drzemkę czy np. skorzystać z siłowni (lub innych elementów wyposażenia) w remizie. 

A czy strażacy mogą liczyć na jakieś szczególne przywileje? Zwróć uwagę, że:

• strażacy otrzymują odszkodowania na zasadach określonych jak dla funkcjonariuszy policji;
• członkowie rodziny mają wypłacane odszkodowanie w przypadku śmierci strażaka;
• strażak otrzymuje wyżywienie podczas ćwiczeń, szkoleń i przedłużających się akcji ratowniczych;
• strażacy mianowani mają prawo do lokalu mieszkalnego w miejscu, w którym odbywają służbę;
• strażacy mają prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze maksymalnie 13 dni (wymiar urlopu jest wyliczany na podstawie np. wieku, stażu służby czy też służby w warunkach uciążliwych).

A jak wygląda kwestia zarobków?
Czy praca w warunkach niebezpiecznych jest rekompensowana przez dobre uposażenie?

Przekonajmy się. 😄

Ile zarabia strażak?

Jak się zapewne domyślasz zarobki strażaka zależą od m.in. zajmowanego stopnia, stażu służby czy wieku. Zgodnie z danymi na 2020 r.:

• szeregowy strażak w PSP zarabia w przedziale od 2 000 do 3 000 zł brutto;
• oficer w PSP zarabia od 2 500 do 8 000 zł brutto.

Jednak ostateczna wysokość uposażenia zależy od rozmaitych dodatków.

Przykładowe dodatki to np.:

• dodatek do pensji z tytułu pracy w warunkach uciążliwych i szkodliwych, który wynosi od 5 do 20%.
• dodatek za stopień, który wynosi od 380 do 1080 zł;
• dodatek służbowy, który może wynosić nawet 50% wynagrodzenia;
• dodatek stażowy, który może wynieść nawet 20% (po 20 latach służby).

Do tego dochodzą rozmaite:

• trzynastki;
• mundurówki;
• ekwiwalenty za dojazd;
• nagrody na dzień strażaka;
• nagrody jubileuszowe.

Zgodnie z wyliczeniami dostępnymi w serwisie Droga Ratownika, średnie miesięczne zarobki netto:

• w korpusie szeregowym to ok. 2600 zł netto;
• w korpusie podoficerów to ok. 3400 zł netto;
• w korpusie aspirantów to ok. 4100 zł netto;
• w korpusie oficerów to ok. 5000 zł netto.

Jak to się ma do innych służb mundurowych? Zgodnie z danymi za 2018 r. zarobki w PSP są zdecydowanie najniższe wśród służb mundurowych oraz niekonkurencyjne na rynku pracy.

Jeżeli w pierwszym półroczu 2018 r. zarobki w PSP wyniosły ok. 4 500 brutto, to:

• w Policji było to ok. 4 700 zł;
• w Straży Granicznej było to ok. 4 800 zł;
• w Biurze Ochrony Rządu/Służbie Ochrony Państwa było to ok. 5 000 zł.

Wprowadzane w 2020 r. podwyżki mogą doprowadzić do nieco lepszej sytuacji zarobkowej w PSP, jednak na nowe dane trzeba jeszcze poczekać.

A jak wyglądają zarobki strażaków w innych krajach? 

Zgodnie z danymi z 2018 roku opublikowanymi przez Money jesteśmy w tym temacie bardzo w tyle. Otóż:

• w Wielkiej Brytanii strażak zarabia średnio ok. 12 000 zł;
• w Szwecji strażak zarabia średnio ok. 12 500 zł;
• we Francji strażak zarabia średnio ok. 8 000 zł;
• we Włoszech strażak zarabia średnio ok. 6 000 zł;
• w Niemczech strażak zarabia średnio ok. 8 000 zł;
• w Czechach strażak zarabia średnio ok. 5 000 zł.

Na pocieszenie można tylko dodać, że nie zarabiamy najmniej w Europie — zarobki strażaków na Litwie to średnio ok. 3 000 zł.

Miej na uwadze, że wszystkie te wyliczenia dotyczą pracy w Państwowej Straży Pożarnej. W przypadku OSP strażak nie otrzymuje wynagrodzenia.

Dostają oni wyłącznie ekwiwalent za udział w szkoleniach lub interwencjach. Taka godzinowa stawka to maksymalnie 1/175 przeciętnego wynagrodzenia za poprzedni kwartał — czyli maksymalnie 25 zł za godzinę. W praktyce poszczególne OSP decydują się jednak na niższe stawki.

Oferty pracy — gdzie ich szukać?

Od 2014 r. miał miejsce stały ujemny bilans strażaków aktywnych w służbie. Oznacza to, że więcej osób odchodziło ze służby niż do niej wstępowało. Dopiero w 2018 trend ten został odmieniony. Jednak zapotrzebowanie na strażaków wciąż jest duże.

A gdzie znaleźć taką pracę?

W przypadku OSP — sprawa jest prosta. Pisałam już o niej wcześniej.

Natomiast jeżeli chodzi o nabory — informacje o aktualnych zapotrzebowaniach na strażaków są umieszczane bezpośrednio na stronach jednostek PSP. Pamiętaj o tym, że aby zostać strażakiem konieczne jest odbycie służby przygotowawczej lub kandydackiej, o której pisałam już wcześniej.

Możliwe jest także zdobycie pracy w Straży Pożarnej w ramach służby cywilnej. W takiej sytuacji ofert szukaj na stronie KPRM.

Wiesz już, że chcesz być strażakiem? Jeżeli jeszcze się wahasz, to zapoznaj się z krótką ściągawką w formie Najczęściej Zadawanych Pytań. 😄

Strażak — FAQ

Podsumowanie

Wiesz już, jak się dostać do straży, jak prezentują się zadania strażaka i na jakie zarobki możesz liczyć. Uważasz, że praca strażaka jest dla Ciebie? 😄

Jeżeli pomogłam Ci w wyborze — jestem z tego powodu bardzo zadowolona. Trzymam kciuki za rozwój Twojej kariery w tej niezwykle ciekawej służbie.

A może zainspirowałam Cię do zostania strażakiem-ochotnikiem? Tego typu praca społeczna to naprawdę doskonały pomysł dla osób, które chcą nieść pomoc innym. 

Jeżeli już działasz w OSP, to koniecznie pochwal się, w jaki sposób udaje Ci się połączyć obowiązki zawodowe ze służbą! 😄