Średnia krajowa to wskaźnik często podawany, aby pokazać poziom danej gospodarki. Niestety nie zawsze odpowiada on faktycznym zarobkom w danym kraju. Jak jest w Polsce? Chcesz dowiedzieć się ile wynosi średnia, jak się ją wylicza i jak wygląda przeciętne wynagrodzenie na tle innych krajów? Zapoznaj się z poniższym artykułem!
Średnia krajowa — na pewno słyszałaś lub słyszałeś o niej nie raz. Ten wskaźnik, uwzględniający dochody wszystkich Polaków, ma odnosić się do poziomu zamożności w kraju.
Niestety wskaźnik ten ma wiele wad i często spotyka się z krytyką.
To samo tyczy się nie tylko statystyk w gospodarce, ale także średnich zarobków w konkretnej branży.
Dlaczego?
Przeczytaj ten artykuł na temat średniej krajowej, aby dowiedzieć się:
- jak wyliczana jest średnia krajowa;
- czy średnia służy wyłącznie celom informacyjnym;
- jakie są inne sposoby przedstawiania zarobków w kraju.
Średnia krajowa to przedstawienie ile wynosi przeciętne wynagrodzenie w danym kraju. Czyli jest to suma zarobków wszystkich Polaków podzielona przez liczbę pracujących Polaków.
Podczas wyliczania średniej uwzględnia się:
- dochody brutto;
- honoraria wypłacane w ramach umowy o pracę;
- udziały w zysku;
- premie;
- nadgodziny.
Najczęściej podawana kwota odnosi się do średniego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Jest ona podawana przez GUS na podstawie comiesięcznej analizy danych finansowych i jest publikowana po ok. 20 dniach od zakończenia miesiąca.
W październiku 2022 wskaźnik ten wyniósł 6687,92 zł brutto.
Wygląda na wysoki, prawda?
Dlaczego aż tak wysoki?
Wrócę do tego w dalszej części artykułu. 😄
6687,92 zł brutto — taka kwota to ok. 4 889 zł na rękę.
A jak wyglądały zmiany takich kwot na przestrzeni ostatnich lat?
Przyzwyczailiśmy się już do stałego wzrostu średniej krajowej. Dla porównania:
- w 2021 średnia wynosiła 5889,80 zł (ok. 4345 zł na rękę);
- w 2015 średnia wyniosła 3899,78 zł (ok. 2840 zł na rękę);
- w 2010 średnia wyniosła 3224,98 zł (ok. 2360 zł na rękę);
- w 2005 średnia wyniosła 2380,29 zł (ok. 1760 zł na rękę);
- w 2000 średnia wyniosła 1923,81 zł (ok. 1440 zł na rękę).
Czy można spodziewać się dalszego wzrostu średniej krajowej? Wszystko na to zapowiadało, jednak możliwość pojawienia się kryzysu gospodarczego zdecydowanie ochłodziła prognozy. Może się bowiem okazać, że w kolejnych latach trzeba będzie zapomnieć o wzroście tego wskaźnika.
Średnia krajowa nie odzwierciedla zarobków Polaków — z takim zarzutem można się spotkać bardzo często. Nie jest on bezpodstawny.
Przypomnijmy — obecne średnie wynagrodzenie to ponad 4000 zł netto. Dla wielu Polaków taka kwota jest zupełnie poza zasięgiem.
Gdzie szukać przyczyn takiego problemu? Jest przynajmniej kilka powodów:
- przy wyliczaniu średniej krajowej brane są pod uwagę także zarobki najlepiej zarabiających, które znacząco zawyżają średnią;
- średnia krajowa nie uwzględnia zarobków na umowach cywilno-prawnych, które są rzeczywistością dla bardzo dużej liczby Polaków;
- sektor przedsiębiorstw brany pod uwagę przy wyliczaniu przeciętnego wynagrodzenia nie uwzględnia firm zatrudniających poniżej 10 pracowników.
Te czynniki na pewno wpływają na zakłamaną wartość przeciętnego wynagrodzenia.
W praktyce wynagrodzenie w wysokości co najmniej średniej krajowej uzyskuje zaledwie… 17% Polaków.
Porównując średnią krajową w sektorze przedsiębiorstw do tej generowanej w gospodarce narodowej (uwzględniającej także małe i mikroprzedsiębiorstwa), można zauważyć, że pierwsza z nich jest przeważnie wyższa o 200-250 zł miesięcznie (przynajmniej w ostatniej dekadzie).
Jednak nawet taki wskaźnik nie radzi sobie z zawyżaniem średniej przez wąską grupę najlepiej zarabiających.
Co mogłoby zastąpić średnią krajową? Bardziej miarodajnymi wskaźnikami mogłyby być dominanta oraz mediana.
Dominanta to pojęcie z dziedziny statystyki, które wskazuje wartość najczęściej występującą w danym zbiorze liczb. W przypadku dominanty wynagrodzenia, byłaby to kwota, która jest wypłacana najczęściej w całej polskiej gospodarce.
Takie rozwiązanie byłoby o wiele bardziej miarodajne. W końcu — najwięcej Polaków zarabia właśnie taką kwotę brutto.
Innym sposobem prezentowania takich statystyk jest mediana. Jest to wartość występująca idealnie pośrodku zbioru liczb. W związku z tym połowa Polaków zarabia więcej i połowa Polaków zarabia mniej. Taka wartość jest także o wiele bardziej miarodajna w przypadku mówienia o wynagrodzeniach.
Co więcej — na medianę nie mają wpływu wartości skrajne, więc nie ma tutaj mowy o znacznym zawyżaniu średniej.
Dlatego też, gdy przygotowywaliśmy listę najlepiej opłacanych zawodów w Polsce, kierowaliśmy się przede wszystkim wartościami mediany.
Średnia krajowa nie jest ogłaszana wyłącznie w celach informacyjnych. Jest ona stosowana do wyliczenia rozmaitych składek i innych wartości finansowych.
Na co np. ma wpływ? Od średniej krajowej zależy np.:
- składka na ubezpieczenie zdrowotne
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców nie może wynieść mniej niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w ostatnim kwartale ubiegłego roku. - płaca minimalna
Średnie wynagrodzenie jest jednym z wielu czynników wpływających na jej ustalenie.
Płaca minimalna — czyli minimalne wynagrodzenie, jakie może otrzymywać pracownik — jest ustalana według wielu czynników (np. wskaźnika cen w poprzednim roku czy informacji o średnich wydatkach w polskich gospodarstwach). Jednym z nich jest także średnie wynagrodzenie.
Na pewno zdecydowanie częściej usłyszysz o płacy minimalnej niż o średniej krajowej. W końcu wysokość tej wartości w zdecydowanie większym stopniu dotyka pracujących Polaków.
Moim zdaniem płaca minimalna jest w stanie dużo powiedzieć na temat kondycji danej gospodarki. W 2022 r. wynosi ona 3010 zł brutto — czyli 2363, 56 zł netto.
W 2023 roku pensja minimalna ma wzrosnąć dwukrotnie — w styczniu ma wzrosnąć do kwoty 3490 zł brutto. Kolejna podwyżka jest przewidziana na lipiec 2023 i wyniesie 3600 zł brutto.
Brak jeszcze danych ile osób uzyskuje takie wynagrodzenie. Jednak według badań dotyczących 2017 r. co siódmy pracownik zatrudniony na etacie jest zatrudniony za płacę minimalną (wówczas było to ok. 1460 zł na rękę).
Jak to się ma do średniej krajowej? Różnicę widać niestety gołym okiem.
Choć średnia krajowa nie jest reprezentatywna dla zarobków, często porównuje się ją z zagranicznymi gospodarkami. Jest to w stanie dostarczyć pewnego oglądu na sytuację finansową pracownika w danym państwie.
Porównując zagraniczne zarobki, lepiej jest się posiłkować kwotą netto, ponieważ nie ma na nią wpływu wysokość składek i innych danin na rzecz państwa, które w różnych krajach mogą wyglądać diametralnie inaczej.
Średnie zarobki w 2019 r. w różnych krajach Europy (po przeliczeniu na PLN) wyglądały tak:
- w Niemczech było to 9646 zł;
- we Francji było to 8206 zł;
- w Anglii było to 8802 zł;
- w Holandii było to 9930 zł;
- w Austrii było to 8291 zł;
- w Hiszpanii było to 5614 zł;
- w Grecji było to 3018 zł;
- na Węgrzech było to 2743;
- w USA było to 13490 zł;
- w Szwajcarii było to 20909 zł;
- w Norwegii było to 12442 zł.
Jak widzisz — rozbieżności są dość spore. Porównując nawet tak nieefektywny wskaźnik jak średnie zarobki, można dojść do wniosku, że sporo nam jeszcze brakuje do poziomu zarobków w krajach Zachodu.
Chcesz powtórzyć swoją wiedzę dotyczącą średniego wynagrodzenia? Zapoznaj się z listą Najczęściej Zadawanych Pytań.
📌 Ile wynosi średnia krajowa?
Średnia krajowa wynosi 6687,92 zł brutto, czyli ok. 4 889 zł na rękę.
📌 Ile wynosi średnia krajowa emerytura?
Średnia emerytura w Polsce wynosi 2545 zł brutto (stan na 2022 r.)
📌 Ile osób zarabia średnią krajową?
Średnia krajowa w sposób niewystarczający odzwierciedla zarobki Polaków. Tylko 17% Polaków zarabia średnią krajową (lub wyższą kwotę).
📌 Kto zarabia średnią krajową?
Trudno jest powiedzieć, kto dokładnie zarabia średnią krajową. Tego typu zarobki można odnotować np. w branżach IT, księgowości, kontrolingu oraz wśród inżynierów.
Choć średnia krajowa nie przedstawia faktycznych zarobków Polaków, to jednak jest to bardzo często stosowany wskaźnik. Oprócz funkcji informacyjnej ma on też wpływ np. na składkę na ubezpieczenia zdrowotne.
Dużo lepszymi wskaźnikami dotyczącymi zarobków są dominanta i mediana. Niestety w Polsce są one stosowane przede wszystkim do określania zarobków w poszczególnych branżach — a nie w całej gospodarce narodowej.
Liczę, że dzięki poradom dostępnym w serwisie Employear oraz dzięki kreatorowi CV uda Ci się zdobyć pracę, w której będziesz zarabiać przynajmniej średnią krajową — tym samym znajdziesz się wśród 17% najlepiej zarabiających Polaków.
Tego Ci życzę i trzymam za Ciebie kciuki! 😄
Gratulacje! Dotarłeś do końca!
To nie powód, aby się rozstawać. Pamiętaj, że w każdej chwili możesz skorzystać z naszego Kreatora CV, za pomocą którego przygotujesz perfekcyjne CV!
