Zwolnienia grupowe to temat, z którym boryka się mnóstwo Polaków. Problemy finansowe firm i organizacji często wiążą się z koniecznością restrukturyzacji etatów — a zatem prowadzą do masowych zwolnień. Dowiedz się, czym charakteryzuje się takie wypowiedzenie umów o pracę i w jakiej sytuacji stawiają one pracowników.
Boisz się, że w Twojej firmie mogą być przeprowadzone zwolnienia grupowe? Koniecznie zapoznaj się z prawami, jakie Ci przysługują!
Pamiętaj, że istnieją szczególne obostrzenia dotyczące tego, jak powinny przebiegać zwolnienia grupowe. Nie w każdej firmie można je przeprowadzić!
Chcesz dowiedzieć się więcej?
Koniecznie przeczytaj ten artykuł, w którym odpowiem Ci m.in. na następujące pytania:
- Jaka odprawa Ci się należy przy zwolnieniu grupowym?
- W jakich firmach można przeprowadzić takie zwolnienia?
- Jak wrócić do pracy po zwolnieniu grupowym?
Termin zwolnienie grupowe wiąże się z sytuacją, w której pracodawca zrywa masowo stosunki pracy z pracownikami z przyczyn od nich niezależnych.
Jest to jedna z form redukcji zatrudnienia, po którą sięga się w sytuacjach wyjątkowych. Może to być np.:
- likwidacja firmy,
- kiepskie wyniki finansowe firmy,
- restrukturyzacja przedsiębiorstwa.
Brzmi niezbyt jasno? W takim wypadku doprecyzujmy. 😄
Zwolnienie grupowe może zostać przeprowadzone w firmie, która zatrudnia przynajmniej 20 pracowników. W przypadku mniejszych jednostek rozwiązania umów o pracę mogą przebiegać wyłącznie w formie indywidualnej.
Drugie kryterium kwalifikujące zwolnienia jako grupowe odnosi się do kwestii terminu. O takich zwolnieniach mówi się, gdy pracodawca dokonuje wypowiedzenia umów o pracę w okresie krótszym niż 30 dni.
Kolejna istotna kwestia dotycząca zwolnień grupowych odnosi się do powodu wypowiedzenia — odbywają się one z przyczyn niedotyczących pracowników.
Pracodawca dokonuje zwolnień grupowych, jeżeli wypowiedzenie obejmuje:
- 10 pracowników, przy zatrudnieniu mniej niż 100 pracowników;
- 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia 100-300 pracowników;
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia 300 lub więcej pracowników.
Wymogi dotyczące takich zwolnień są określane przez Ustawę z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Obecnie (stan na 2020 r.) nie są planowane zmiany dotyczące tej tematyki.
Musisz pamiętać o tym, że dokonując typowania osób kwalifikujących się do zwolnienia, pracodawca ma pewne zasady, których musi przestrzegać. To właśnie on musi udowodnić, że podczas tego procesu miały miejsce obiektywne i sprawiedliwe kryteria.
Kryteria te powinny uwzględniać:
- kwalifikacje,
- wykształcenie,
- staż pracy,
- dotychczasowy przebieg zatrudnienia.
Ustalenie tego typu kryteriów ma na celu przeciwdziałanie dyskryminacji. Jak to wygląda w praktyce?
Otóż zgodnie z tymi zasadami zwolnienia grupowe powinny w pierwszej kolejności dotykać:
- osób o najkrótszym stażu pracy,
- niższym wykształceniu
- oraz mających rozmaite upomnienia czy nagany wydawane przez kierownictwo.
Przy zwolnieniach grupowych bardzo istotną rolę odgrywają związki zawodowe. Jest to związane z faktem, że pracodawca jest zobowiązany do konsultacji planowanych wypowiedzeń ze związkami.
Niestety skutkuje to tym, że większość decyzji podejmowanych jest bez wiedzy i udziału samych pracowników…
W związku z tym możesz nawet nie mieć świadomości, że za Twoimi plecami rozgrywają się negocjacje pomiędzy organizacją pracowniczą a pracodawcą.
Pracodawca ma obowiązek poinformować związki m.in. o:
- ilości planowanych zwolnień;
- przyczynie przeprowadzenia redukcji etatów;
- terminie przeprowadzenia zwolnień;
- kryteriach doboru pracowników.
W praktyce związek zawodowy ma 20 dni na podpisanie porozumienia dotyczącego zwolnień zawodowych. W przeciwnym wypadku pracodawca ma obowiązek wprowadzić do regulaminu informacje dotyczące zwolnień grupowych, informując o tym wszystkich pracowników.
A co w przypadku braku związku zawodowego? Wówczas pracodawca dokonuje konsultacji z przedstawicielami pracowników.
W przypadku zwolnień grupowych pracodawca ma pewne obowiązki względem Powiatowego Urzędu Pracy.
Musi on poinformować o redukcji etatów zarówno w przypadku podpisania porozumienia ze związkami, jak również wtedy, gdy do takiego porozumienia nie doszło i dokonuje on zwolnienia na drodze zmiany regulaminu.
Pracodawca informuje PUP przede wszystkim o:
- obecnej liczbie zatrudnionych, jak również zwalnianych pracowników,
- przyczynach redukcji etatów,
- terminie, w którym zamierza dokonać zwolnień grupowych,
- przeprowadzonych konsultacjach ze związkami lub reprezentacją pracowników.
Poinformowanie Powiatowego Urzędu Pracy jest ważne nie tylko dlatego, że dzięki temu Urząd może dowiedzieć się o planowanym wzroście liczby osób bezrobotnych i przygotować się na działania w tej sprawie.
Powiadomienie PUP jest ważne przede wszystkim dlatego, że od tego momentu jest liczony termin 30 dni, po upływie którego możliwe będzie rozwiązanie umowy z pracownikiem.
Pamiętaj o tym, że w wypadku zwolnień grupowych, pracodawca MA prawo skrócić okres wypowiedzenia do jednego miesiąca. Masz jednak prawo do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za nieprzepracowane miesiące (pozostałe w ramach przysługującego Ci wypowiedzenia).
Możesz także liczyć także na dodatkowy zastrzyk pieniędzy, który będzie pomocny podczas poszukiwania pracy.
W przypadku zwolnienia grupowego bardzo istotna jest kwestia odprawy.
Jest to forma finansowej rekompensaty wypłacanej pracownikowi w związku z utratą pracy.
Taka wypłata jest jednorazowa i odpowiada:
- wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia — gdy pracownik był zatrudniony krócej niż 2 lata;
- wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia — gdy pracownik był zatrudniony od 2 do 8 lat;
- wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia — gdy pracownik był zatrudniony ponad 8 lat.
Niestety odprawa obowiązuje wyłącznie w przypadku zwolnień grupowych. W związku z tym w przypadku zwolnień w zakładzie pracy, który zatrudnia mniej niż 20 pracowników, pracownicy nie mają do niej prawa.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w przypadku zwolnień grupowych, pracownicy mają obowiązek wykorzystać zaległy urlop.
Wypowiedzenie nie musi oznaczać rozwiązania umowy o pracę. Może ono dotyczyć również zmiany warunków pracy i płacy.
A czy procedura zwolnień grupowych może dotyczyć także wypowiedzenia zmieniającego? Otóż tak!
Jeżeli pracodawca zamierza zmienić warunki pracy dla wielu osób — zgodnych z wcześniej przedstawionymi kryteriami liczbowymi — to cały proces musi odbywać się tak, jak w przypadku zwolnień grupowych.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że istnieje pewna grupa pracowników, która jest chroniona przed zwolnieniami grupowymi. W przypadku takich osób nie można wypowiedzieć umowy o pracę — można natomiast zmienić warunki dotyczące pracy i płacy.
Takimi osobami są np.:
- kobiety w ciąży,
- kobiety na urlopie macierzyńskim,
- osoby w okresie przedemerytalnym,
- działacze związkowi będący członkami jego zarządu lub uprawnieni do jego reprezentowania.
W przypadku zmiany pracy i płacy pracownicy mają prawo do dodatku wyrównawczego — w związku z czym ich płaca tak naprawdę nie ulegnie zmianie.
Jednak pamiętaj o tym, że istnieje pewien wyjątek, przez który możliwe jest zwolnienie także pracowników pod szczególną ochroną. Taka sytuacja może się zdarzyć jeżeli ma miejsce:
- likwidacja
- lub upadłość firmy.
Zwolnienia grupowe mają to do siebie, że umożliwiają wypowiedzenie umowy o pracę także podczas:
A co ze zwolnieniem lekarskim?
Zgodnie z ustawą pracodawca NIE ma takiej możliwości. Jest jednak pewien wyjątek — pracodawca może wypowiedzieć umowę po upływie okresu uprawniającego go do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia (czyli np. po 6 miesiącach pobierania chorobowego i 3 miesiącach pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pracownika).
Musisz przy tym pamiętać, że zwolnienia grupowe to nie jedyna forma redukcji etatów. Pracodawca ma również prawo:
- rozwiązać umowę o pracę na czas określony z zachowaniem okresu wypowiedzenia;
- rozwiązać umowę o pracę na czas nieokreślony z wymogiem uzasadnienia zwolnienia;
- zlikwidować stanowisko pracy ze względu na złą sytuację firmy — i w konsekwencji rozwiązać umowę o pracę.
Na pewno zastanawia Cię także, co w sytuacji firm, które nie zatrudniają 20 osób. Czy w takim wypadku pracownicy takich przedsiębiorstw mogą czuć się w pełni bezpieczni?
Brak możliwości przeprowadzenia zwolnienia grupowego nie oznacza, że pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę. W takiej sytuacji pracownik mniejszej firmy jest w znacznie gorszej sytuacji niż w przypadku organizacji zatrudniającej powyżej 20 pracowników. Nawet przy masowej redukcji etatów nie będzie mu przysługiwać odprawa.
Czy zwolnienie grupowe definitywnie kończy relacje pomiędzy pracodawcą a pracownikiem? Otóż nie.
Jeżeli pracownik czuje się pokrzywdzony w związku ze zwolnieniem, uważa, że doszło do pewnych nadużyć, może:
- zgłosić się do Państwowej Inspekcji Pracy.
W celu uzyskania informacji oraz porad dotyczących swoich praw. - skierować sprawę na drogę sądową.
Domagając się przywrócenia do pracy lub wypłaty odszkodowania.
A co w sytuacji, w której firma wydostanie się z trudnej sytuacji i rozpocznie nabór pracowników?
Pracodawca, który zdecydował się na zwolnienia grupowe, ma pewne zobowiązania w stosunku do swoich byłych pracowników.
Pamiętaj, że:
- pracodawca musi zatrudnić w pierwszej kolejności wcześniej zwolnionych pracowników;
- pracownik ma rok na zgłoszenie chęci powrotu do pracy, a zatrudnienie powinno nastąpić w przeciągu 15 miesięcy (czas jest liczony od momentu rozwiązania umowy o pracę);
- pracodawca nie ma prawa odmówić zatrudnienia pracownika — o ile rozpoczął zatrudnianie pracowników z tej samej grupy zawodowej.
Widzisz więc, że zwolnienie grupowe to nie jest “prosty sposób na pozbycie się pracownika”.
Wręcz przeciwnie.
Mówiąc o zwolnieniach grupowych, muszę także wspomnieć o specyficznej formie rozwiązania umowy o pracę — czyli zwolnieniu monitorowanym. Polega ono na przygotowaniu specjalnego programu pomocowego dla zwalnianych pracowników.
Takie programy pomocowe mogą być organizowane we współpracy z:
Co oznacza to w praktyce?
Otóż jako pracownik możesz brać udział w rozmaitych szkoleniach zwiększających Twoje szanse na znalezienie pracy, a w niektórych sytuacjach uzyskiwać nawet świadczenia szkoleniowe.
Jednak tego typu zwolnienia monitorowane nie odbywają się przy każdej masowej redukcji etatów. Aby pracodawca miał obowiązek zorganizować tego typu programy pomocowe, koniecznie jest spełnienie kryterium zwolnienia przynajmniej 50 pracowników w okresie 3 miesięcy.
Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca z własnej inicjatywy opracowywał takie lub inne formy pomocy dla zwalnianych pracowników. W końcu zawsze lepiej rozstać się w pozytywnej atmosferze. Dzięki temu:
- pracodawca zmniejsza szansę pozwu ze strony pracownika,
- pracownikowi łatwiej przyjąć decyzję o zwolnieniu.
Wiesz już na czym polega zwolnienie grupowe. Dotyczy ono sytuacji, w których wielu pracowników w tym samym czasie otrzymuje wypowiedzenie nie ze swojej winy.
A co jeżeli sami zdecydują się odejść?
Wówczas ma miejsce Program Dobrowolnych Odejść, to alternatywne rozwiązanie dla zwolnień grupowych. Jednak nie jest ono prawnie uregulowane.
Dlaczego? Bo w teorii to pracownicy decydują o odejściu — w związku z czym nie zostają oni masowo zwolnieni.
Aby Program Dobrowolnych Odejść miał sens, musi on:
- dotykać wyłącznie niektórych pracowników.
W przypadku zwolnienia całego działu, taki program jest ułudą. - wiązać się z zachętami w formie rozmaitych świadczeń i odpraw.
Mających na celu ułatwienie podjęcia decyzji o dobrowolnym odejściu.
Zwolnienia grupowe nie zawsze są koniecznością. Restrukturyzacja w formie Programu Dobrowolnych Odejść jest rozwiązaniem wiążącym się ze znacznie mniejszą liczbą napięć pomiędzy pracownikiem a pracodawcą.
Zdecydowanie warto wziąć ją pod rozwagę, zanim pracodawca zdecyduje się przejść do bardziej radykalnych rozwiązań.
Czy wiesz już wszystko na temat zwolnień grupowych? 😄
Mam nadzieję, że udało mi się chociaż trochę przybliżyć ten skomplikowany temat. Zanim przejdziemy do podsumowania, przedstawię Ci listę Najczęściej Zadawanych Pytań z tej tematyki.
📌 Czym jest zwolnienia grupowe?
Zwolnienia grupowe mają miejsce wtedy, gdy pracodawca w określonym w ustawie czasie decyduje się na wypowiedzenie umów wielu pracownikom. Wypowiedzenie odbywa się z inicjatywy pracodawcy i z jego winy.
📌 Kiedy mówimy o zwolnieniu grupowym?
Istnieją szczególne kryteria ilościowe dotyczące liczby zwalnianych pracowników. Jednak można przyjąć, że zwolnienia grupowe mają miejsca w firmach zatrudniających powyżej 20 pracowników, gdy w ciągu 30 dni nastąpi zwolnienie przynajmniej 10% pracowników.
📌 Jak liczyć odprawę przy zwolnieniu grupowym?
Wysokość odprawy jest uzależniona od czasu, jaki pracowałaś lub pracowałeś u danego pracodawcy. Dla pracowników zatrudnionych krócej niż 2 lata odprawa odpowiada wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia, a dla pracowników o ponad 8-letnim stażu pracy u danego pracodawcy odprawa odpowiada wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.
📌 Kiedy przysługuje odprawa przy zwolnieniu grupowym?
Przy zwolnieniach grupowych zawsze należy wypłacić pracownikom odprawę.
📌 Ile osób jest wymaganych do zwolnienia grupowego?
O zwolnieniu grupowym można mówić wtedy, gdy w ciągu 30 dni pracodawca wręcza wypowiedzenie 10 pracownikom (przy zatrudnieniu mniej niż 100 pracowników) lub 10% pracowników (przy zatrudnieniu 100-300 pracowników) lub 30 pracownikom, gdy pracodawca zatrudnia 300 lub więcej pracowników.
📌 Co przysługuje przy zwolnieniach grupowych?
Przy zwolnieniach grupowych pracownikom przysługuje odprawa.
📌 Jak ominąć zwolnienia grupowe?
Zwolnienia grupowe nie są jedyną formą restrukturyzacji. Alternatywą jest np. Program Dobrowolnych Odejść, w którym pracownicy decydują się na dobrowolne odejście z pracy (za co otrzymują odprawę lub inne świadczenia).
Widzisz już, że zwolnienie grupowe to nie jest prosty temat. Żaden pracodawca nie może podjąć takiej decyzji bez odpowiednich przygotowań. Niestety ciężka sytuacja finansowa przedsiębiorstwa lub organizacji często wiąże się z koniecznością restrukturyzacji — a więc także zwolnień wielu pracowników.
Pamiętaj, że zwolnienia grupowe wiążą się z bardzo istotną kwestią — odprawą. To stawia Cię w nieco lepszej sytuacji, niż w przypadku wypowiedzenia umowy z innych powodów.
Jeżeli w Twojej firmie szykują się zwolnienia grupowe, nie czekaj — zajmij się poszukiwaniem pracy już dzisiaj. Być może uda Ci się znaleźć znacznie lepszą pracę, niż ta w której spędziłaś lub spędziłeś ostatnie kilka lat?
Trzymam za Ciebie kciuki! 😄
Gratulacje! Dotarłeś do końca!
To nie powód, aby się rozstawać. Pamiętaj, że w każdej chwili możesz skorzystać z naszego Kreatora CV, za pomocą którego przygotujesz perfekcyjne CV!
